Phối cảnh nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C.

Trước đó, vào ngày 28/7/2016, Tập đoàn Điện lực Pháp EDF đã đưa ra quyết định đầu tư chính thức Dự án nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C sau thời gian dài chờ đợi. Theo một thỏa thuận hợp tác với EDF vào tháng 10 năm 2015, Tập đoàn Điện hạt nhân Trung Quốc (CGN) sẽ nắm giữ 33,5% cổ phần trong Dự án này. Bên cạnh đó, 2 Tập đoàn còn có kế hoạch phát triển các dự án nhà máy điện hạt nhân mới sử dụng công nghệ lò phản ứng của Trung Quốc sẽ được xây dựng tại Sizewell ở Suffolk và Bradwell ở Essex (Anh). Tuy nhiên, ngay trước thềm ký kết thỏa thuận đầu tư vào đầu tháng 8, Chính phủ Anh đã bất ngờ quyết định tạm hoãn việc ký kết hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C để xem xét lại các điều khoản của Dự án một cách kỹ lưỡng trước khi có được sự cam kết hỗ trợ từ Chính phủ.

Vào ngày 15/9/2016, thông báo từ Chính phủ Vương quốc Anh cho biết đã ký kết với Tập đoàn EDF một thỏa thuận nguyên tắc sửa đổi đối với Dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C. Trong khi Hợp đồng thỏa thuận Chênh lệch giá (CfD), để đảm bảo về giá điện sản xuất của nhà máy Hinkley Point C, chưa được tiến hành, Chính phủ Vương quốc Anh đã áp dụng “những biện pháp bảo vệ mới đáng chú ý đối với quản lý đầu tư nước ngoài vào những dự án cơ sở hạ tầng quan trọng trong tương lai”.

Những điều chỉnh xung quanh Dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C và chính sách mới về quản lý đầu tư từ nước ngoài vào cơ sở hạ tầng quan trọng trong tương lai của Chính phủ Vương quốc Anh nhằm kiểm soát và ngăn chặn việc chủ đầu tư bán cổ phần trước và sau khi hoàn thành dự án. Điều này sẽ được áp dụng với tất cả các dự án điện hạt nhân trong tương lai.

Ông Greg Clark, Bộ trưởng Bộ Thương mại, Năng lượng và Chiến lược công nghiệp (BEIS) tuyên bố: “Sau khi đã xem xét một cách toàn diện Dự án điện hạt nhân Hinkley Point C, chúng tôi sẽ đưa ra các biện pháp nhằm tăng cường an ninh và sẽ đảm bảo Dự án Hinkley Point không thể đổi chủ mà không có sự nhất trí của Chính phủ. Chính phủ sẽ có thể ngăn chặn việc bán cổ phần kiểm soát của EDF trước khi Dự án hoàn thành mà không cần thông báo trước và được sự đồng ý từ các Bộ trưởng”.

Theo khung pháp lý mới về đầu tư từ nước ngoài trong các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng trong tương lai của Vương quốc Anh, Chính phủ sẽ nắm một “cổ phần đặc biệt” trong tất cả các dự án điện hạt nhân mới. Điều này sẽ đảm bảo những cổ phần quan trọng sẽ không bị bán mà không được biết hoặc không có sự đồng ý của Chính phủ. Các đơn vị đầu tư, sở hữu hoặc vận hành nhà máy điện hạt nhân sẽ được yêu cầu thông báo cho Cơ quan Pháp quy hạt nhân (ONR) về bất kỳ sự thay đổi nào về quyền sở hữu hoặc sở hữu một phần trong dự án. Sau đó, Chính phủ sẽ “tư vấn hoặc chỉ đạo Cơ quan Pháp quy hạt nhân thực thi các hành động cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia do sự thay đổi quyền sở hữu”.

Việc Chính phủ Vương quốc Anh “bật đèn xanh” trở lại đối với Dự án nhà máy điện hạt nhân Hinkley Point C không những nhận được sự hoan nghênh từ chủ đầu tư EDF mà còn là một tín hiệu tích cực đối với các hiệp hội thương mại, các chủ sở hữu dự án điện hạt nhân khác ở Vương quốc Anh, cũng như trong lĩnh vực hợp tác quốc tế.

Ông Hasat Murat Mercan, Trưởng Ban tổ chức Hội nghị Năng lượng Thế giới lần thứ 23 sắp tới sẽ đươc diễn ra từ  ngày 9 - 13/10/2016 tại  Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ cho biết: “quyết định của Chính phủ Anh đối với Dự án Hinkley Point C ở thời điểm này là cần thiết nhưng cũng chỉ là một mảnh ghép cho ngành năng lượng trong bối cảnh hiện tại trên thế giới đang xây dựng khoảng 60 lò phản ứng ở 13 quốc gia”. Tuy nhiên, Ông Mercan cũng thừa nhận hạt nhân sẽ là tâm điểm trong chương trình nghị sự của Hội nghị lần này. Về phía Hiệp hội hạt nhân Thế giới (WNA), ông Agneta Rising, Tổng Giám đốc WNA, cho biết tuyên bố này là “tin tốt cho năng lượng hạt nhân ở Vương quốc Anh và Châu Âu” và Dự án Hinkley Point C đã “chứng minh giá trị của hợp tác quốc tế trong xây dựng nhà máy hạt nhân mới”.

Horizon và NuGeneration là hai chủ sở hữu của hai dự án điện hạt nhân khác ở Vương quốc Anh với mục tiêu cung cấp tổng công suất khoảng 9,2GWe điện. Hiện tại, hai công ty này đang tập trung tích cực vào việc phát triển các dự án của mình, dự kiến lò phản ứng đầu tiên sẽ đi vào hoạt động trong những năm đầu 2020. Ông Samson, Tổng Giám đốc NuGeneration, cho biết “Dự án Hinkley Point C là khởi đầu cho sự phục hồi xây dựng hạt nhân mới ở Vương quốc Anh” và “quyết định ngày hôm nay là một bước tiến quan trọng hướng đến việc tăng cường củng cố an ninh của Vương quốc Anh. Những dự án hạt nhân mới cũng sẽ giúp Vương quốc Anh đáp ứng các cam kết trong nước và quốc tế về việc hướng tới một nền kinh tế cacbon thấp”.

Tin tức từ Hiệp hội Công nghiệp Hạt nhân cho biết chuỗi cung ứng hạt nhân của Vương quốc Anh đã “sẵn sàng cho việc cung cấp đối với dự án cơ sở hạ tầng quốc gia quan trọng này”. Dự án sẽ tác động tích cực đến các hợp đồng cung cấp thép của công ty Welsh, máy bơm của các công ty Scotland hay các trang thiết bị lò phản ứng của các công ty công nghiệp Vương quốc Anh. Ông Phil Whitehurst, một chuyên gia xây dựng tại GMB cho biết, “Dự án Hinkley Point C trị giá 18 tỷ bảng Anh không chỉ cung cấp 7% nhu cầu năng lượng của Vương quốc Anh, tạo ít nhất 25000 việc làm trong quá trình xây dựng và 900 việc làm, mà 65% giá trị xây dựng của Dự án sẽ được đặt hàng với chuỗi cung ứng của Vương quốc Anh” và sẽ có “tối thiểu 1.000 người được học nghề và đào tạo, tạo ra một đội ngũ nhân lực có trình độ cao”.

Tập đoàn EDF, chủ đầu tư Dự án Hinkley Point C, cho biết quyết định phê duyệt Dự án xây dựng 2 lò phản ứng hạt nhân ở Hinkley Point đã đánh dấu sự kết thúc 10 năm chuẩn bị và lập kế hoạch một cách nghiêm túc. “Quyết định của Chính phủ Vương quốc Anh phê duyệt xây dựng Dự án Hinkley Point C đã đánh dấu việc khởi động lại điện hạt nhân ở Châu Âu. Nó thể hiện cho mong muốn đi đầu của Vương quốc Anh trong cuộc chiến chống lại biến đổi khí hậu thông qua sự phát triển nguồn điện năng cacbon thấp”, “chúng tôi sẽ chấp nhận rủi ro và có trách nhiệm bàn giao Dự án Hinkley Point C và cung cấp cho Vương quốc Anh với nguồn điện năng cacbon thấp đáng tin cậy” là những phát biểu từ Ban điều hành EDF khi nhận thông báo từ Chính phủ Vương quốc Anh sau một thời gian chờ đợi.

 Đinh Văn Chiến, Trung tâm Thông tin và Tư vấn hạt nhân.

(Tổng hợp và biên dịch theo Tin tức hạt nhân Thế giới, World Nuclear News).