Nội dung Sách Trắng 2018 tập trung vào việc chấm dứt hoạt động và quản lý các cơ sở hạt nhân. Tại Nhật Bản, hiện có khoảng 24 lò phản ứng hạt nhân, trong đó bao gồm cả các tổ máy từ số 1 đến số 6 của nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi hiện đang hoặc dự kiến sẽ được chấm dứt hoạt động. Cơ quan Năng lượng nguyên tử Nhật Bản (JAEA) vừa tuyên bố kế hoạch chấm dứt hoạt động của hơn một nửa số cơ sở nghiên cứu và triển khai hạt nhân của nước này.

Sách Trắng dẫn ra những kinh nghiệm quý báu mà Nhật Bản có thể học từ các quốc gia khác trong việc chấm dứt hoạt động các cơ sở hạt nhân.

Sách Trắng tuyên bố rằng việc tháo dỡ nhiên liệu hạt nhân và vật liệu phóng xạ sẽ làm giảm rủi ro và gánh nặng trong quản lý, đồng thời nhắc lại một lần nữa về vị trí của việc chấm dứt hoạt động trong sử dụng điện hạt nhân, “việc áp dụng những kiến thức, công nghệ, nguồn nhân lực đã được đào tạo và bước vào một giai đoạn mới trong tiến hành chấm dứt hoạt động các cơ sở hạt nhân là cần thiết”. Vì vậy, tầm quan trọng của việc bắt đầu “giai đoạn tiếp theo” được đặc biệt nhấn mạnh.

Ngoài ra, Sách trắng còn phát biểu rằng những hệ thống và công nghệ sử dụng trong quá trình tiến hành chấm dứt hoạt động sẽ trở thành “tài sản lớn cho Nhật Bản” khi hỗ trợ việc chấm dứt hoạt động cho các cơ sở hạt nhân trên toàn thế giới trong tương lai.

Theo những người phụ trách biên soạn Sách trắng trong Văn phòng Nội các, việc chấm dứt hoạt động các cơ sở hạt nhân, bao gồm cả việc xử lý chất thải phóng xạ, sẽ là một dự án dài hạn và họ hy vọng thế hệ trẻ sẽ quan tâm nhiều hơn.

Từ những ví dụ viện dẫn về chấm dứt hoạt động cơ sở hạt nhân ở Hoa Kỳ, Đức, Pháp và Vương quốc Anh, Sách trắng đã chỉ ra bốn bước quan trọng sau:

1. Thiết kế một kế hoạch làm việc tổng thể hiệu quả,
2. Tham gia đối thoại với các bên liên quan, đặc biệt là các cơ quan pháp quy,
3. Quản lý chất thải phóng xạ và phát triển công nghệ,
4. Xây dựng mối quan hệ tin tưởng với tất cả các bên liên quan, bao gồm cả người dân xung quanh địa điểm.

Nhà máy điện hạt nhân Stade của Đức (sử dụng loại lò phản ứng nước áp lực, đóng cửa năm 2003) là một ví dụ về phương pháp cắt và tháo dỡ thùng lò phản ứng áp lực được khen ngợi và được xem có thể áp dụng cho các nhà máy khác. Sách Trắng cũng tuyên bố, “bằng việc sử dụng công nghệ theo chiều ngang, việc chấm dứt hoạt động có thể được tiến hành một cách hiệu quả hơn”.

Sách Trắng cũng lưu ý rằng Đức đã thiết lập một hệ thống làm sạch để giảm thiểu thể tích chất thải phóng xạ tạo ra và thúc đẩy sự hiểu biết của công chúng thông qua một trang web hỏi và đáp.

Bên cạnh đó, xét về hiệu quả chi phí và quản lý các quy trình liên quan, Sách Trắng trích dẫn công ty Northstar Hoa Kỳ là một ví dụ về công ty chuyên về chấm dứt hoạt động đã tiến hành quản lý một cách hiệu quả và có nhiều kinh nghiệm.

Trong việc xây dựng lòng tin của công chúng, Sách Trắng xem các hoạt động do Ủy ban thông tin địa phương của Pháp (CLI) tiến hành như một ví dụ điển hình về tầm quan trọng của “việc đưa ra xem xét đối với người dân và ngành công nghiệp địa phương trong các dự án chấm dứt hoạt động các cơ sở hạt nhân sẽ có ảnh hưởng đến các nền kinh tế địa phương trong nhiều năm”.

Nguyễn Minh Hùng, Phòng Chính sách NLNT (biên dịch)

Nguồn: Atom in Japan