Nghiên cứu, phát triển, ứng dụng

Nhãn mác gắn trên một số quả xoài “Chiếu xạ mang lại sự tươi ngon” (Irradiated for freshness) có thể làm cho một số người cảm thấy ngạc nhiên, tuy nhiên, chính nhãn mác này đã đảm bảo giá trị trái cây xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ mỗi năm với số tiền lên tới 20 triệu USD.

Sự phát triển của y học thế giới cùng những tiến bộ của khoa học công nghệ đã mang lại nhiều phương pháp xạ trị ung thư đang được ứng dụng điều trị hiệu quả ngày nay, đồng thời cũng mở ra những phương pháp mới hứa hẹn những thành công trong thời gian tới, trong đó cần phải kể đến đó là phương pháp xạ trị dựa trên bức xạ neutron BNCT (Boron Neutron Capture Therapy).

Năm 2020, hơn 80 quốc gia đang phát triển trên khắp thế giới đã nhận được hỗ trợ từ sự hợp tác giữa Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO) trong việc tăng cường an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp bằng việc sử dụng kỹ thuật hạt nhân và các kỹ thuật liên quan. Theo FAO, những kỹ thuật này được sử dụng ngày càng nhiều để hỗ trợ cho Mục tiêu phát triển bền vững “Không còn nạn đói” (Zero Hunger) của Liên hợp quốc, khi mà khoảng 80% người cực kỳ nghèo trên thế giới sống ở các vùng nông thôn và chủ yếu dựa vào nông nghiệp.

Hiện nay, có khoảng một phần tư các quốc gia trên thế giới sở hữu lò phản ứng nghiên cứu. Mặc dù chủ yếu được sử dụng để nghiên cứu và ứng dụng, nhưng chúng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo, bồi dưỡng các chuyên gia trẻ và các chuyên gia đã thành danh làm việc tại các cơ sở hạt nhân, an toàn bức xạ và pháp quy hạt nhân.

Phát hiện sớm là chìa khóa để giảm thiểu sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm và ngăn chặn sự bùng phát của dịch bệnh. Kỹ thuật hạt nhân là công cụ đáng tin cậy giúp điều tra, ngăn ngừa, phát hiện và ngăn chặn sự bùng phát của các bệnh lây truyền từ động vật. 

Theo nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Y học hạt nhân số tháng 7/2020 do Hiệp hội Y học hạt nhân và Hình ảnh phân tử (SNMMI) xuất bản, một liệu pháp mới sử dụng phương pháp miễn dịch phóng xạ alpha (α-RIT) 212Pb-anti-CD38 đã cho thấy hiệu quả trong việc ngăn chặn sự phát triển của khối u và tăng khả năng sống sót trên những con chuột bị đa u tủy xương.

Trong khuôn khổ dự án vùng RAS0081 “Hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực và công nghệ hạt nhân bao gồm các nhu cầu mới nổi lên” của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), trong các ngày 08-09/09/2020, Cục Năng lượng nguyên tử đã phối hợp với IAEA và Viện nghiên cứu hạt nhân, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tổ chức Hội thảo về quản lý tri thức và phát triển nguồn nhân lực cho lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Do những diễn biến phức tạp của đại dịch covid 19, Hội thảo đã được tổ chức trực tuyến với sự tham dự của gần 20 đại biểu từ các đầu cầu tại Việt Nam, Áo, Canada và Anh Quốc.

Các công nghệ xạ trị ở Việt Nam và thế giới hiện nay vẫn chủ yếu sử dụng chùm tia X, tia gamma hoặc các loại hạt nhẹ như electron nên luôn có một nhược điểm cố hữu là trường chiếu đến khu vực mong muốn chứa khối u sẽ bao gồm cả các khu vực khác của cơ thể, làm tăng liều bức xạ đối với bệnh nhân và gây tổn hại không cần thiết đối với một số mô lành. Một số nước phát triển trên thế giới hiện nay đã triển khai công nghệ xạ trị hiện đại sử dụng chùm proton hoặc ion nặng trong điều trị ung thư để khắc phục được nhược điểm nói trên, đồng thời có nhiều ưu điểm vượt trội khác.

Kể từ năm 2014, tại Mali, IAEA hợp tác với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) đã cung cấp tư vấn chuyên gia, thiết bị, vật tư thí nghiệm và sử dụng tại thực địa có ứng dụng các kỹ thuật hạt nhân và đồng vị để theo dõi hiệu quả sử dụng phân bón và nước. Kết quả cho thấy năng suất cây trồng tăng 37% và lượng nước tưới giảm 43%.

An toàn đóng vai trò tối quan trọng trong tất cả các cơ sở hạt nhân, bao gồm cả các lò phản ứng nghiên cứu. Trau dồi hiểu biết của nhân viên về tầm quan trọng của an toàn và các biện pháp cần thiết để duy trì nó - văn hóa an toàn - là điều quan trọng. Văn hóa an toàn yếu kém có thể dẫn đến các biện pháp an toàn không tốt, từ đó làm ảnh hưởng đến cuộc sống của con người và môi trường. Nhưng làm thế nào để chúng ta đảm bảo an toàn? Một số vấn đề chính về an toàn trong các lò phản ứng nghiên cứu là gì và tại sao sự lãnh đạo và quản lý lại cần thiết để đảm bảo an toàn?

Tập đoàn Holtec (Hoa Kỳ) đã hoàn thành thiết kế lò phản ứng SMR-160 và một lần nữa khẳng định lò phản ứng này sẽ hoạt động an toàn vô điều kiện bất kể tai nạn và thách thức mà nó có thể gặp phải trong thời gian sử dụng lâu dài (hơn 80 năm).