Điện hạt nhân

Vào khoảng 05 giờ 59 phút sáng ngày 22 tháng 11 năm 2016, một trận động đất với cường độ khoảng 7,3 độ Richter đã xảy ra với tâm chấn nằm ngoài khơi tỉnh Fukushima, Nhật Bản. Hậu quả của trận động đất đã khiến cho hệ thống làm sạch và làm mát bể lưu giữ nhiên liệu đã qua sử dụng của nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daini số 3 tự động dừng hoạt động vào lúc 06 giờ 10 phút sáng. Tuy nhiên, sau đó hệ thống này đã hoạt động trở lại bình thường vào lúc 07 giờ 47 phút sáng cùng ngày. Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daini số 3 sử dụng công nghệ lò phản ứng nước sôi (BWR) có công suất điện 1100MWe thuộc sở hữu và vận hành bởi Công ty Điện lực Tokyo (Tepco).

Ngày 3 tháng 10 năm 2016, Ủy ban đặc biệt thuộc Ủy ban Năng lượng nguyên tử Nhật Bản (JAEC) đã tổ chức phiên họp thứ 14 để xem xét vấn đề về hệ thống đền bù thiệt hại hạt nhân của Nhật Bản. Tại phiên họp này, các thành viên của Ủy ban đã tập trung thảo luận về phạm vi trách nhiệm trong hệ thống đền bù thiệt hại, đặc biệt là những điểm khác biệt giữa trách nhiệm hữu hạn và trách nhiệm vô hạn của các tổ chức vận hành nhà máy điện hạt nhân.

Sau quá trình 3 bước phê duyệt, Công ty Điện lực Shikoku cho biết vào hôm thứ 6 họ đã cho khởi động lại tổ máy số 3 tại nhà máy điện hạt nhân Ikata, khiến tổ máy trở thành lò phản ứng thứ 5 của Nhật Bản để xem xét điểm tới hạn (mức độ rủi ro) sau khi có lệnh cấm toàn ngành công nghiệp đã được áp dụng sau sự cố tại các trạm điện hạt nhân Fukushima Daiichi vào tháng 3/2011

Để thực hiện các biện pháp an toàn nhằm khôi phục sự kiểm soát nhà máy điện hạt nhân và cơ sở bức xạ trong trường hợp sự cố, các kế hoạch ứng phó cần phải được chuẩn bị rất cụ thể nhằm đảm bảo các mối liên hệ thông tin, các nguồn vật chất kỹ thuật, giao thông và nhân lực. Các kế hoạch này phải được kiểm tra qua những buổi diễn tập thường xuyên. Trong kế hoạch, các biện pháp tổ chức phân công trách nhiệm cho các hoạt động khắc phục sự cố được quy định rõ ràng. 

Nguồn nhân lực có vai trò quyết định đến sự thành công của dự án điện hạt nhân cũng như của chương trình phát triển điện hạt nhân.

Tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo Bắc Mỹ, Tổng thống Hoa Kỳ Obama, Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thống Mexico Enrique Peña Nieto cam kết sẽ sản xuất một nửa sản lượng điện của họ với các nguồn năng lượng sạch, bao gồm cả năng lượng hạt nhân, vào năm 2025. Cam kết cũng đề cập đến năng lượng tái tạo, các nhà máy bắt giữ và lưu trữ carbon và hiệu quả năng lượng. Trong năm 2015, khoảng 37% điện của Bắc Mỹ đến từ các nguồn năng lượng phi carbon. Dưới đây là một tuyên bố của ông Marvin Fertel, chủ tịch và giám đốc điều hành Viện Năng lượng hạt nhân Hoa Kỳ.

Hội nghị lần thứ 21 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21) diễn ra vào tháng 12 năm 2015 tại Paris (Pháp) đã ghi nhận một thỏa thuận đạt được giữa các quốc gia để cam kết tự nguyện cắt giảm lượng khí thải gây ô nhiễm và hạn chế sự nóng lên toàn cầu.Đây này là tín hiệu mở lại thời kỳ phục hồi mạnh mẽ của nguồn năng lượng hạt nhân khi điện hạt nhân được xem là giải pháp hữu hiệu, có tính khả thi và cạnh tranh hơn cả so với các nguồn năng lượng sạch khác. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng lịch sử thế giới đã chứng kiến một số sự cố hạt nhân để lại hậu quả khôn lường mặc dù công nghệ hạt nhân được đánh giá là loại công nghệ tiên tiến có độ tin cậy và an toàn cao với xác suất xảy ra sự cố dưới phần triệu.

Bảo vệ môi trường khi phát triển một chương trình điện hạt nhân là một trong những vấn đề quan trọng mà các quốc gia mới tham gia chương trình điện hạt nhân phải đối mặt. Các mối quan tâm về môi trường thường là yếu tố tác động quan trọng đến sự nhận thức và đồng thuận của công chúng đối với một chương trình điện hạt nhân. 

Kể từ khi thành lập năm 2010, Cục Năng lượng nguyên tử đã chủ trì, phối hợp triển khai nhiều hoạt động lớn, hiệu quả về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, điển hình như thống kê, đánh giá hiện trạng và nhu cầu nhân lực; xây dựng và triển khai kế hoạch bồi dưỡng nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân; hợp tác quốc tế trong đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Công ty điện lực Pháp (EDF) đã hoàn thành xây dựng một nhà lò phản ứng với tỷ lệ một phần ba sẽ được sử dụng để kiểm chứng các biện pháp thi công và nghiên cứu sự lão hóa của các vật liệu được sử dụng trong cấu trúc của nhà lò.

Để chuẩn bị cho việc lắp đặt thiết bị di chuyển nhiên liệu và lớp bảo vệ bên ngoài tổ máy số 3 của nhà máy Fukushima Daiichi bị hư hại ở Nhật Bản, công nhân đã thực hiện một cuộc thực hành lắp đặt các cấu kiện mái che trên bệ của thiết bị xử lý nhiên liệu.

Thanh nhiên liệu đã qua sử dụng bị hư hỏng cuối cùng từ các tổ máy 1-3 của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã được dỡ bỏ vào ngày 6/6/2016 từ bể làm mát của tổ máy số 1 và được chuyển tới ISF1, một cơ sở lưu trữ tạm thời dạng ướt.  

Một lô hàng plutonium và uranium có độ làm giàu cao từ “Lò phản ứng Fast Critical Assembly” của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Nhật bản (JAEA) đã được chuyển tới 2 địa điểm của Bộ Năng lượng Mỹ. Nhật Bản và Hoa Kỳ công bố cam kết của họ nhằm loại bỏ các vật liệu vào năm 2014 và 2016 tại hội nghị thượng đỉnh hạt nhân.

Điện năng là nguồn phát thải khí carbon lớn nhất. Các công nghệ năng lượng tái tạo và các biện pháp hiệu quả năng lượng cần giúp cắt giảm phát thải này một cách nhanh chóng, an toàn, hiệu quả về chi phí. Hạn chế ảnh hưởng xấu nhất của thay đổi khí hậu có thể phải sử dụng các giải pháp năng lượng không carbon hay carbon thấp khác, kể cả điện hạt nhân.

Nhân dịp kỷ niệm 30 năm sau ngày xảy ra tai nạn nhà máy điện hạt nhân Chernobyl (Ukraina) vào tháng 4 năm 1986, ông Yukiya Amano, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã có bài phát biểu đánh dấu mốc kỷ niệm này, sau đây là toàn văn của bài phát biểu.