Thuốc điều trị rối loạn tăng động/giảm chú ý ảnh hưởng đến cấu trúc não ở trẻ em

Methylphenidate là một loại thuốc kích thích thường được kê đơn cho bệnh nhân ADHD, hoạt động bằng cách ngăn chặn các chất vận chuyển norepinephrine và dopamine. Những thiếu hụt ở vỏ não trước trán có liên quan đến các triệu chứng ADHD, đồng thời mức độ dopamine và norepinephrine tăng ở vỏ não trước trán có thể mang lại tác dụng có lợi đối với tình trạng này. Chất trắng là mô được tìm thấy ở phần sâu nhất của não và có tác dụng tạo điều kiện cho suy nghĩ nhanh, học hỏi, phối hợp giữa các phần khác nhau của não, khả năng đi lại và cân bằng. Những ảnh hưởng của methylphenidate đối với chất trắng và sự phát triển của não bộ đến nay vẫn chưa được khám phá một cách đầy đủ.

Trưởng nhóm nghiên cứu, Bác sĩ, Tiến sĩ Liesbeth Reneman từ Khoa X- quang và Y học hạt nhân, Trung tâm y tế học thuật tại Đại học Amsterdam giải thích: "Những nghiên cứu trước đây đều cố gắng thống kê tác dụng của thuốc điều trị ADHD, nhưng chúng tôi là những người đầu tiên nghiên cứu về sự thay đổi trong quá trình bệnh nhân dùng thuốc. Điều này có ý nghĩa quan trọng nếu như bạn muốn biết thuốc điều trị ADHD ảnh hưởng như thế nào đến não bộ đang phát triển”.

Một nghiên cứu mới của Reneman, được công bố trên tạp chí Radiology, với sự tham gia của những người mắc ADHD gồm: 50 bé trai từ 10 đến 12 tuổi và 48 người đàn ông trưởng thành từ 23 đến 40 tuổi đã ghi nhận những thay đổi chất trắng trong não bộ các bé chỉ sau bốn tháng điều trị bằng methylphenidate, trong khi đó không hề có sự thay đổi nào về chất trắng được ghi nhận ở những người đàn ông trưởng thành hoặc ở những người tham gia nghiên cứu được điều trị bằng giả dược.

Để lập biểu đồ cho bất kỳ thay đổi nào được tìm thấy trong não bộ, những người tham gia đều được chụp MRI một tuần trước khi bắt đầu điều trị và một tuần sau khi quá trình điều trị kết thúc. Những thay đổi đã được tìm thấy ở vị trí bán cầu não trái, với tỷ lệ dị hướng phân đoạn tăng xấp xỉ gấp đôi.

Kết quả cho thấy não bộ dễ bị thay đổi cấu trúc hơn trong thời kỳ não đang phát triển ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Tác giả nghiên cứu cho biết: “Não bộ trẻ em là một hệ thống phát triển nhanh chóng và duy trì mức độ dẻo cao. Chất trắng vẫn tiếp tục tăng trưởng và phát triển tốt cho đến tuổi trưởng thành”. Các kết quả cho thấy ảnh hưởng của thuốc điều trị ADHD đối với sự phát triển cấu trúc não ở trẻ em có thể khác so với người lớn. Ở những người đàn ông trưởng thành và những người dùng giả dược, những thay đổi trong các phép đo dị hướng phân đoạn đã không xuất hiện, cho thấy rằng tác dụng của methyphenidate đối với chất trắng của não thay đổi theo tuổi tác.

Bác sĩ Reneman khuyến cáo: “Chúng ta không biết liệu các hiệu ứng này có thể đảo ngược hay không và liệu chúng có liên quan đến sự thay đổi chức năng hoặc hành vi trong khoảng thời gian dài hơn hay không. Những gì mà nghiên cứu của chúng tôi cho thấy đó là việc sử dụng thuốc điều trị ADHD ở trẻ em cần phải được xem xét cẩn thận hơn cho đến khi chúng ta biết nhiều hơn về hậu quả lâu dài của việc kê đơn methylphenidate cho trẻ em. Tuy nhiên, vẫn cần phải nghiên cứu thêm để xác định xem những kết quả này có thể áp dụng cho nữ giới hoặc các trẻ em và thanh thiếu niên ở độ tuổi khác nhau”.

Đặng Chí Dũng, Phòng Quản lý KHCN hạt nhân (tổng hợp)