Ở vùng bán khô hạn Sahel thuộc khu vực Segou, miền trung Mali, người nông dân sản xuất quy mô nhỏ thường phải vật lộn để cung cấp đủ lương thực cho dân số ngày càng tăng tại địa phương và đấu tranh với những khó khăn do ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu nơi đây. IAEA đang hợp tác với các nhà khoa học trong khu vực để cải thiện an ninh lương thực bằng cách sử dụng các kỹ thuật nông nghiệp thông minh thích ứng với khí hậu trong tăng cường quản lý nước và cải thiện độ phì nhiêu của đất.

Nông dân thu hoạch cà chua ở vùng Sahel của Segou, miền trung Mali (Ảnh: IAEA).

Ông Justin Diallo, Tổng cục Nông nghiệp khu vực Ségou cho biết 500 nông dân sản xuất quy mô nhỏ, chủ yếu là phụ nữ, đã biến những vùng đất cho năng suất thấp trước đây thành những mảnh đất nông nghiệp màu mỡ. Ông cho hay “Các nhà sản xuất phải đối mặt với vấn đề nước, đặc biệt là trong mùa khô. Với việc lắp đặt hệ thống mới này và được đào tạo, họ đã biết cách xử lý tốt hơn các nhu cầu về nước của cây trồng. ..”.

Nông nghiệp quy mô nhỏ cung cấp hơn 70% lượng rau củ cho thị trường trong vùng. So với các trang trại lớn hơn và phát triển hơn có khả năng tiếp cận với hệ thống tưới tiêu và phân bón, hầu hết các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ thiếu năng lực, cơ sở hạ tầng và kinh phí để ứng phó với tình hình thời tiết thất thường do biến đổi khí hậu gây ra. Họ yêu cầu sự hỗ trợ của chuyên gia trong việc đảm bảo việc trồng trọt bền vững và thay đổi phương pháp canh tác cũ làm đẩy nhanh quá trình thoái hóa đất và nhiễm mặn. Để giúp họ cải thiện canh tác và bảo tồn các nguồn tài nguyên, các nhà khoa học đã sử dụng kỹ thuật đồng vị để xác định lượng nitơ và nước được cây trồng hấp thụ, từ đó có thể bổ sung đúng lượng nước cần thiết vào đúng thời điểm để tăng năng suất các loại cây trồng có giá trị cao.

Sự hấp thụ phân bón tùy thuộc vào loại cây trồng và loại đất. Nitơ là một thành phần của chất diệp lục, hợp chất chịu trách nhiệm quang hợp, chuyển đổi năng lượng ánh sáng mặt trời thành năng lượng hóa học. Thông qua các Chương trình hợp tác kỹ thuật (TC), IAEA đã đào tạo hơn 50 nhà khoa học Mali về cách sử dụng phân bón có gắn đồng vị ổn định N-15 để theo dõi đường đi của nitơ trong cây trồng nhằm xác định hiệu quả hấp thụ phân bón, từ đó giúp người nông dân tối ưu hóa việc sử dụng phân bón. Ngoài ra, các nhà khoa học Mali còn được đào tạo về cách sử dụng cảm biến độ ẩm của đất để đo lượng nước trong đất và tính toán nhu cầu nước của cây trồng. Nhóm các nhà khoa học này cũng được cấp phân bón gắn N-15 để định lượng hiệu quả sử dụng phân bón. Họ đã làm việc với mô hình AquaCrop của FAO để mô phỏng phản ứng của cây trồng với nước.

TS. Daba Coulibaly, điều phối viên dự án tại Trường Kỹ thuật Quốc gia (ENI-ABT) ở Thủ đô Bamako của Malian giải thích: “Các nhà khoa học đã chuyển giao kiến ​​thức hỗ trợ nông dân địa phương cải thiện việc sử dụng nước và chất dinh dưỡng cho các loại cây trồng có giá trị cao. Sự nhân rộng kiến ​​thức này đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến người dân địa phương ở Mali. Việc phân tích nước trong đất có thể hỗ trợ việc quyết định thiết lập các hệ thống tưới tiêu phù hợp nhằm cung cấp lượng nước trực tiếp đến cây trồng một cách chính xác”. “Nhờ chuyển từ tưới thủ công sang hệ thống tưới nhỏ giọt và đảm bảo cung cấp nước liên tục từ giếng khoan bằng máy bơm, kết hợp với việc bón phân kịp thời, nông dân đã có thể tăng năng suất từ ​​46 lên 63 tấn/ha - tăng 37%.”. Ngoài ra, dữ liệu thu thập cho thấy lượng nước sử dụng để tưới tiêu đã giảm 43%. Lượng nước tiết kiệm được rất quan trọng cho việc chăn nuôi gia súc, cải thiện hơn nữa an ninh lương thực và thu nhập của nông dân.

Dự án đang tiếp tục được triển khai dựa trên thành công ban đầu và quan hệ hợp tác với tổ chức Sahel21 do Đại học Ségou phối hợp với Viện Kinh tế Nông thôn Mali (IER) thành lập, để mở rộng hơn nữa sáng kiến ​​tưới tiêu nhỏ giọt tới hàng trăm nông dân sản xuất quy mô nhỏ. Ông Lee Kheng Heng, Trưởng phòng Quản lý Đất và Nước và Dinh dưỡng Cây trồng tại Phòng hợp tác chung của FAO / IAEA về Kỹ thuật Hạt nhân trong Thực phẩm và Nông nghiệp cho biết: “Mục tiêu chung của Dự án là xây dựng năng lực sản xuất nông nghiệp bền vững trên khắp Mali để thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo năng suất cây trồng, giảm thiểu suy thoái đất và cải thiện mức sống cho người dân”.

Chu Minh Dương

 Phòng Quản lý Khoa học và công nghệ hạt nhân

Nguồn: iaea.org